|
Mój Dziadek – Westerplatczyk Westerplatte kojarzy się w świadomości Polaków z początkiem II wojny światowej. Postawa zaś obrońców tego miejsca jest symbolem bohaterstwa polskiego żołnierza, stawiającego opór zdecydowanej przewadze wroga. Żołnierzy walczących na tym skrawku polskiej ziemi w sposób poetycki określano mianem „Lwy z Westerplatte”. Jednym z nich był mój dziadek – strzelec Antoni Fiedorczuk. O nim chciałabym teraz wam opowiedzieć.
Fragment książeczki wojskowej z danymi personalnymi Antoniego Fiedorczuka Antoni Fiedorczuk urodził się 13 lipca 1916 we wsi Tołcze należącej wówczas do gromady (odpowiednik dzisiejszej gminy) Barszczewo w powiecie białostockim. Jego rodzice Michał i Marianna prowadzili niewielkie gospodarstwo rolne. Przed wybuchem wojny ukończył pięć oddziałów (klas) szkoły powszechnej, a następnie terminował u wiejskiego szewca, by następnych latach kontynuować naukę zawodu u mistrza szewskiego w Białymstoku. Tutaj mogę dodać, że była to dość naturalna droga życiowa w tamtym czasie – nie mogąc utrzymać się z roli część dzieci chłopskich uczyło się jakiegoś rzemiosła. Innym zajęciem wykonywanym przez mojego dziadka była praca dostawcy wyrobów cukierniczych do sklepów spożywczych w Białymstoku.
Antoni Fiedorczuk w czasie pełnienia zasadniczej służby wojskowej (z lewej)
Dość późno bo dopiero w marcu 1939 roku dziadek Antonii dostał powołanie do wojska. Swoją służbę pełnił w 86 Pułku Piechoty w Mołodecznie. Z podpisu na odwrocie jednej z zamieszczonych fotografii wynika, że przysięgę wojskową złożył 28 maja 1939 roku. 20 lipca został skierowany do dalszego pełnienia służby w 2 Morskim Batalionie Strzelców stacjonującym w Gdyni- Redłowie. 
Uroczystość przysięgi wojskowej (28.05.1939r.).
Żołnierze na fotografii wykonują komendę „prezentuj broń”
Na teren Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte przybył w ramach 25 –osobowego uzupełnienia 13 sierpnia 1939 roku. W czasie obrony półwyspu walczył na placówce „Łazienki”, położonej nad brzegiem Zatoki Gdańskiej. Jego zadaniem była obserwacja morza, basenu amunicyjnego oraz położonych tam magazynów.
Zdjęcie grupowe z kolegami z pododdziału
(Antoni Fiedorczuk w drugim rzędzie, pierwszy z lewej)
W rodzinnym archiwum znajduje się relacja dziadka z tego okresu, którą przytaczam poniżej: 20 marca 1939 roku zostałem powołany do Wojska Polskiego, do 86 p.p. w Mołodecznie. 20 lipca 1939 roku dostałem rozkaz wyjazdu do Gdańska. Po kilku tygodniowym pobycie w jednostce Gdyni przetransportowano nas na Westerplatte. W nocy z 31 sierpnia na 1 września 1939r. pełniłem służbę na posterunku od strony morza i lasu, położonego od strony basenu, z zadaniem podsłuchu i obserwacji. 1 września schodząc z posterunku nie doszliśmy już do koszar, zostaliśmy zmuszeni do schronienia się przed ogniem prowadzonym z różnych stron oraz okrętu. Naszym schronieniem była rampa przy magazynach położonych przy torach kolejowych. Po paru godzinach kanonady, w czasie przerwy dostałem rozkaz powrotu na ten sam posterunek z zadaniem obserwacja morza. Udałem się tam wraz ze strzelcem Falkowskim. Zaledwie zdążyliśmy się okopać na stanowisku z lkm (lekki karabin maszynowy) znowu dostaliśmy się pod silny ogień, pociski spadały na cały teren Westerplatte i na teren naszej placówki. Pojawiły się niemieckie samoloty i niektórzy zostali ranni.
Na trzeci dzień miałem bronić wejścia od strony basenu przy torach kolejowych. Hitlerowcy próbowali od tej strony wejść na teren Składnicy, ale za każdym razem skutecznie odpieraliśmy ich natarcia. Na tym stanowisku walczyłem aż do kapitulacji.
Dostaliśmy się do niewoli 7 września. Byłem w niewoli 4 lata. W 1943r. uciekłem z niewoli do domu. Przez rok cały musiałem się ukrywać aż do wyzwolenia.
Po kapitulacji Westerplatte dziadek przebywał początkowo w Stalagu IA, następnie pracował w majątku rolnym Bawien i kopalni w Bytomiu, skąd uciekł, przedostał się w rodzinne strony i ukrywał do końca wojny.
Strony książeczki wojskowej dokumentujące przebieg służby wojskowej
Po zakończeniu wojny pracował przy naprawie torów kolejowych. W 1948r. w Olsztynie ukończył kurs toromistrzów. Do przejścia na emeryturę w 1976 roku pracował jako toromistrz i kierownik robót drogowych na kolei. W 1945 roku ożenił się ze Stanisławą Sandomierską, dochował się dwóch synów Andrzeja i Władysława i trojga wnuków, w tym mnie – córkę starszego syna Andrzeja. W 2005 roku dziadek Antoni odszedł na wieczną wartę.
Akt mianowania na stopień podporucznika
Akt mianowania na stopień porucznika
W 50 rocznicę wybuchu wojny decyzją ówczesnych władz wojskowych Antonii Fiedorczuk został nominowany na stopień podporucznika w stanie spoczynku, a w 2001 roku stopień porucznika.
Strona tytułowa aktu nadania Honorowego Obywatelstwa Miasta Gdańska
21 maja 1998r. uchwałą Rady Miasta został Honorowym Obywatelem Miasta Gdańska. Uczestniczył także w okolicznościowych spotkaniach kombatanckich, szczególnie po 1989 roku.
Spotkanie kombatantów na Westerplatte w 50-tą rocznicę wybuchu II wojny światowej (1989), w środku biskup gdański Tadeusz Gocłowski (w sutannie bez peleryny), w drugim rzędzie, ósmy z lewej Antoni Fiedorczuk
Westerplatte – 1993, Antoni Fiedorczuk, w pierwszym rzędzie trzeci z prawej
Gręboszów 1993r., miejsce urodzenia dowódcy Westerplatte majora Henryka Sucharskiego,
fotografie wykonane przed pomnikiem Henryka Sucharskiego
Jedna z ostatnich wizyt na Westerplatte (7.09.1999r.), fotografia górna wykonana na tle pozostałości koszar, przy tablicach z nazwiskami obrońców, fotografia dolna przy symbolicznym cmentarzyku obrońców.
Za swoją służbę dla ojczyzny został uhonorowany wieloma odznaczeniami, m.in. Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem „Za udział w wojnie obronnej 1939”.
Krzyż Orderu Virtuti Militari i legitymacja potwierdzająca jego otrzymanie
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski wraz z legitymacją
W tym roku udało mi się, 1 września, być w miejscu, w którym mój dziadek Antoni Fiedorczuk przed 72 laty stanął w obronie Ojczyzny:
Pomnik Obrońców Wybrzeża górujący nad półwyspem Westerplatte
Przy tablicy upamiętniającej obrońców
Pozostałości koszar
Wartownia nr 1
Edyta Fiedorczuk, kl. IV TE
współpraca Wojciech Brański
|
