|
Wigilia rozpoczyna święta Bożego Narodzenia – rodzinne święta pełne pięknych tradycji i podniosłego nastroju. Wieczór wigilijny jest najbardziej uroczystym i najbardziej wzruszającym wieczorem w roku. Siano pod białym obrusem, 12 dań, jedno wolne miejsce i wyczekiwanie św. Mikołaja.
Do wieczerzy wigilijnej zasiadano, gdy pierwsza gwiazdka ukazała się na niebie. Dzięki niej trzej Mędrcy wiedzieli, którędy podążać do nowonarodzonego Jezusa. Wspólna modlitwa, czytanie fragmentu z Biblii, dzielnie sie się opłatkiem i składanie życzeń poprzedzało rozpoczęcie wspólnego posiłku. Wierzono, że kto opłatkiem się łamie, nie zazna przez cały rok głodu. Pod czas wieczerzy należało spróbować wszystkich potraw jakie były przygotowane, miało to zapewnić zdrowie w nowym roku. 
Kiedyś przygotowywano 12 dań, ponieważ tyle jest miesięcy w roku lub – według innego tłumaczenia – tylu było apostołów. Dziś często gotujemy nieparzystą liczbę potrwa. Tradycyjne wierzenia ludowe mówią, że im jest ich więcej, tym większy dostatek i więcej dobrodziejstw spłynie na dom w nadchodzącym roku.
W Polsce jada się najczęściej zupę grzybowa lub barszcz czerwony z uszkami, kapustę z grzybami, śledzie i ryby(koniecznie karp), kluski z makiem na słodko, różne ciasta, owoce, orzechy oraz kompot z suszonych owoców. Dawniej na staropolskim stołach pod czas wigilii musiały znaleźć się przeróżne potrawy z ryb. Nie mogło zabraknąć dań z mąki, kaszy, suszonych grzybów, owoców, warzyw, miodu i orzechów. Przygotowywano m.in. zupę migdałową, karpia na szaro, groch z kapustą oraz tradycyjna kutie i kompot z suszonych owoców. Zwyczaj niejedzenia mięsa w tym dniu wywodzi się z Pisma Świętego. Po wspólnej wieczerzy, wszyscy szli na Pasterkę, mszę świętą odprawianą z 24 na 25 grudnia, aby upamiętnić oczekiwanie i modlitwę pasterzy zmierzających do Betlejem. 
Świąteczne sprzątanie, przygotowywanie świątecznych potraw, strojenie domu, ubieranie choinki, obdarowywanie innych prezentami w ten magiczny czas, rodzinne spotkania przy świątecznym stole, pasterka i dzielenie się opłatkiem to tylko część zwyczajów bożonarodzeniowych. Choinkę ubieramy zazwyczaj 24 grudnia, w dzień wigilii Świąt Bożego Narodzenia. W ten świąteczny czas chcemy być razem ze swoimi bliskimi, aby móc im pokazać jak ważni są dla nas. Składamy sobie życzenia, wspólnie śpiewamy kolędy i odwiedzamy groby naszych bliskich. 
„Jak w wigilie, tak i przez cały rok” – czyli wigilijne zwyczaje i przesądy
Zwyczaje wigilijne - Izbę ozdabiano wiązkami żytniej słomy z 12 źdźbeł - (co symbolizowało 12 apostołów i 12 miesięcy). Z tych snopków robiono potem powrósła, którymi okręcano drzewa, aby lepiej rodziły.
- Pierwsza gwiazdka oznaczała początek wieczerzy wigilijnej
- Wspólne praca domowe - zwyczajem było zbieranie się na porządki, naprawy, darcie pierza - w czasie tych zajęć odmawiano różaniec, śpiewano pieśni
- Za obrazy wkładano gałązki jedliny.
- Na stole kładziono po kawałeczku każdej potrawy i opłatka dla zmarłych
- Nie należało odkładać łyżki między potrawami, bo można było nie doczekać następnego roku
- Jeść należało dużo aby głód nie doskwierał. Kto ilu potraw nie skosztował, tyle przyjemność go ominie w przyszłym roku
- Stół miał nogi obwiązane powrósłami, blat posypany pachnącym sianem i obleczony białym obrusem
- Szara godzina - o zmierzchu, nie zapalano światła, ale zbierano się razami, np. koło pieca, opowiadano o swoim życiu, o historiach, o dawnych czasach.
- Siódma świeca - zapalano ją niekiedy ku czci Matki Boskiej, jako światło poprzedzające przyjście Chrystusa
- W wigilię zwierzęta mówiły ludzkim głosem, ale podsłuchanie takiej rozmowy groziło nieszczęściem
- W okolicach nawiedzanych przez wilki wynoszono resztki potraw, aby wilki omijały dom przez cały rok
- Przed pasterką należało obmyć twarz w wodzie, gdzie poprzednio wrzucono miedziaka by zdrowie było tak silne jak pieniądz
Wróżby wigilijne - Wyciąganie źdźbeł siana spod obrusa - jeśli zielone wróżyło tegoroczny ożenek, żółte w przyszłym a poczerniałe samotność
- Panna, która będzie trzeć mak - niedługo wyjdzie za mąż
- Rano zerwać się z łóżka - przez cały rok nie będzie kłopotów ze wstawaniem
- Myśliwy, który coś upoluje - będzie się cieszył opieką św. Huberta
- Podebrać coś sąsiadowi - zapewni szczęście i bogactwo - ale tylko, jeśli się to zwróci następnego dnia
- Gdy w odwiedziny rano przyszedł mężczyzna - wróżyło to szczęście
- Wieczorem pisano kartki z imionami i kładło pod poduszkę, rano sięgało się po nie, a to, które się wybrało, było imieniem męża/żony
Wigilijne przysłowia - Gdy w Boże Narodzenie pogodnie, będzie tak cztery tygodnie.
- W dzień Adama i Ewy daruj bliźniemu gniewy.
- Jak w Wigilię z dachu ciecze, jeszcze się zima długo się powlecze.
- Gdy w Narodzenie pogodnie, będzie tak cztery tygodnie.
- Zielone Boże Narodzenie, biała Wielkanoc.
- Na Boże Narodzenie weseli się wszystko stworzenie.
- W Boże Narodzenie słonko świeci, tak i tydzień zleci.
- Pogoda na wigilię Narodzenia, do Nowego Roku się nie zmienia.
- Wigilia jasna, święty Jan ciemny, obiecują rok przyjemny.
- Gdy w Boże Narodzenie pola są zielone, na Wielkanoc będą śniegiem przywalone.
- Jeśli nie odlecą ptaszki do Michała, do Wigilii zima nie nastąpi trwała.
- Od Łucji do wigilii patrz na dni o przyszłym roku powiedzą Ci
- Zielone Boże Narodzenie, biała Wielkanoc.
- Wigilia jasna, święty Jan ciemny, obiecują rok przyjemny.
- Gdy w Narodzenie Pana pogodnie, będzie tak cztery tygodnie.
- Gdy w Boże Narodzenie pola są zielone, na Wielkanoc będą śniegiem przywalone.
- Jak się Adam z Ewą zgłosi, tak się koniec grudnia nosi.
- Na Pasterkę po wodzie, Alleluja po lodzie.
- W jakim blasku Bóg się rodzi, w takim cały styczeń chodzi.
- Jak w Wiliję gwiazdy świecą, kury dobrze jajka niesą
- Boże Narodzenie po lodzie, Wielkanoc po wodzie.
|
