„Radosław” – Przystanek Historia IPN

Centrum Edukacyjne IPN serdecznie zaprasza na pierwsze po wakacjach spotkanie w ramach Przystanku Historia IPN. W najbliższą środę 18 października o godz. 16.30 w siedzibie Archiwum i Muzeum Archidiecezjalnego w Białymstoku przy ul. Warszawskiej 48 zostanie zaprezentowany film pt. „Radosław” (reż. Małgorzata Brama, 2013 r.) opowiadający o postaci płk. Jana Mazurkiewicza ps. „Radosław”, dowódcy Zgrupowania Radosław w Powstaniu Warszawskim. Wstęp wolny.

Chcąc zachęcić do udziału w tym wydarzeniu edukacyjnym prezentuję poniżej krótki rys biograficzny jego bohatera.

Jan Mazurkiewicz, ps. „Zagłoba”, „Socha”, „Sęp”, „Radosław” rodził się w 27 sierpnia 1896 roku we Lwowie, w rodzinie rzemieślniczej. Dzieciństwo spędził w Złoczowie, do gimnazjum uczęszczał we Lwowie. Był członkiem Związku Strzeleckiego, żołnierzem I Brygady Legionów Polskich oraz II Korpus generała Hallera. W Wojsku Polskim pozostawał do 1922 roku, poczym został przeniesiony do rezerwy. 15 maja 1930r. został powołany do służby czynnej, w stopniu kapitana. Służył w wielu jednostkach, a w latach 1938-1939 był wykładowcą taktyki na kursach dla dowódców kompanii w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie.
W połowie września 1939 w Stanisławowie założył Tajną Organizację Wojskową. Po klęsce wrześniowej Komenda tej organizacji mieściła się w Budapeszcie. Po powrocie na teren Generalnego Gubernatorstwa, w 1940 został komendantem TOW. W marcu 1943, po scaleniu TOW z „Kedywem” – Kierownictwem Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej, został zastępcą szefa organizacji, pułkownika Augusta Emila Fieldorfa ps. „Nil”. 13 kwietnia 1943 awansował na podpułkownika. 1 lutego 1944 objął dowództwo Kedywu.



W powstaniu warszawskim dowodził zgrupowaniem Radosław (nazwanym tak od jego pseudonimu), w skład którego wchodziły oddziały: Broda 53, Zośka, Parasol, Miotła, Pięść i Czata 49. Przeszedł szlak bojowy od Woli, poprzez Stare Miasto, ewakuację kanałami, Czerniaków i ponownie przejście kanałami na Mokotów. 11 sierpnia odniósł poważną ranę w czasie walk w rejonie ul. Okopowej i Stawek. 2 października 1944 został awansowany na pułkownika. Po kapitulacji kontynuował działalność konspiracyjną, a po rozwiązaniu Armii Krajowej został delegatem na Obszar Centralny Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj.
1 sierpnia 1945, w pierwszą rocznicę wybuchu powstania, został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Zwolniony po miesiącu, stanął na czele tzw. Centralnej Komisji Likwidacyjnej AK. 8 września 1945 zwrócił się do AK-owców z apelem o ujawnienie się i skorzystanie z amnestii. W wyniku jego apelu ujawniło się ok. 50 tys. członków podziemia. 4 lutego 1949 został ponownie aresztowany. Poddano go długotrwałemu śledztwu, w czasie którego był torturowany. Próbowano na nim bezskutecznie wymusić zeznania obciążające gen. Fieldorfa „Nila”. 16 listopada 1953 został skazany przez sędziego Mieczysława Widaja na karę dożywotniego więzienia. Na wolność wyszedł w wyniku amnestii w 1956, a rok później został zrehabilitowany.

W późniejszych latach zaangażował się w działalność kombatancką - był wieloletnim wiceprezesem Zarządu Głównego ZBoWiD, m. in. przewodniczył Komisji ZG ZBoWiD ds. Warszawskiego Krzyża Powstańczego. Uchwałą Rady Państwa PRL nr 74/80 z 9 października 1980r. został awansowany do stopnia generała brygady.
Zmarł 4 maja 1988 roku i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

opr. Wojciech Brański